دسته بندیها
راهنمای جامع انواع باند فرودگاهی و انتخاب سیستمهای روشنایی استاندارد
ایمنی پرواز، یکی از پیچیدهترین سیستمهای مهندسی جهان است. هر هواپیما برای فرود یا برخاست امن، به یک باند مجهز به سیستم روشنایی استاندارد نیاز دارد. سیستمی که در تاریکترین شبها، مهگرفتهترین صبحها و بدترین شرایط آبوهوایی، مسیر امن فرود و برخواست را با دقت میلیمتری مشخص کند.در این مقاله، جزئیات فنی مرتبط با انواع باندها، سطح عملیاتی CAT I، CAT II و CAT III و تجهیزات روشنایی مورد نیاز آنها شرح داده شده است؛ اطلاعاتی که پایه طراحی و انتخاب چراغهای باند، تابلو برق و منابع تغذیه را تشکیل میدهند.
عملیات فرود و برخاست در فرودگاه، تنها به مهارت خلبان و کیفیت هواپیما وابسته نیست؛ بلکه وضعیت دیداری محیط و میزان تجهیزات کمکناوبری نصبشده در باند فرودگاهی نیز بستگی دارد. از آنجایی که شرایط جوی همیشه قابل پیشبینی نیست، استانداردهای بینالمللی مانند ICAO و FAA باندهای فرودگاهی را بر اساس میزان دید در دسترس و حداقل ارتفاع تصمیمگیری خلبان به سه دسته کلی دستهبندی میکنند. این دستهبندیها تعیین میکنند چه تجهیزاتی، بهویژه سیستمهای روشنایی برای یک باند فرودگاهی ضروری می باشد. دستههای CAT I، CAT II و CAT III در واقع نشان میدهند که یک باند تا چه میزان میتواند عملیات فرود را در شرایط دید محدود پشتیبانی کند. هرچه سطح CAT بالاتر باشد، لازم است تجهیزات دقیقتری مانند چراغ خط مرکزی، چراغ منطقه تماس (TDZ)، سیستمهای پرقدرت HIRL و همچنین منابع تغذیه پایدار و اضطراری روی باند نصب شود. بنابراین این دستهبندیها تنها جنبه تئوریک ندارند؛ بلکه مستقیماً روی ایمنی پرواز، ظرفیت عملیاتی فرودگاه و هزینههای زیرساختی تأثیر میگذارند.
CAT I
- حداقل ارتفاع تصمیم (DH): حدود 200 فوت
- حداقل برد دید باند (RVR): 550 متر
- مناسب برای شرایط دید متوسط
- نیازمند چراغهای خط مرکزی و کراسبارهای اصلی تا 900 متری از آستانه
- سطح روشنایی سادهتر نسبت به CAT II و CAT III
CAT II
- DH کمتر از 200 فوت اما بیشتر از 100 فوت
- RVR حداقل 366 متر
- مناسب برای شرایط دید پایین (مه ملایم یا بارش متوسط)
- مجهز به چراغهای HIRL، چراغ TDZ و چراغ خط مرکزی
- نیاز ضروری به سیستم تغذیه اضطراری با زمان سوییچ کمتر از یک ثانیه
CAT III
- DH کمتر از 100 فوت یا بدون حد
- امکان فرود در دید بسیار محدود (گاهی نزدیک به صفر)
- مناسب برای فرودگاههای بینالمللی با ترافیک سنگین
- دارای کاملترین سیستم نوری شامل بارتها، چراغهای متعدد خط مرکزی و ردیفهای جانبی
- نیازمند پیشرفتهترین تابلو برق، کابلها و رگولاتورهای CCR
سیستمهای روشنایی باند فرودگاه، اصلیترین عامل ایجاد ایمنی بصری برای خلبان در هنگام فرود و برخاست هستند. چراغهایی مانند LIRL، MIRL و HIRL برای انواع باندها طراحی شدهاند و هرکدام بسته به شدت نور و کاربرد، در شرایط مختلف دید مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین چراغهای تخصصی مانند چراغ لبه باند، چراغ آستانه، چراغ انتهای باند، چراغ خط مرکزی و چراغ منطقه تماس (TDZ) نقش کلیدی در هدایت دقیق هواپیما، کاهش خطا و افزایش ایمنی دارند.
در کنار این موارد، دستهبندی عملیاتی CAT I، CAT II و CAT III مشخص میکند که یک باند در چه شرایط دید میتواند عملیات ایمن انجام دهد. هرچه سطح CAT بالاتر باشد، سیستم روشنایی باید پیشرفتهتر، دقیقتر و مجهزتر باشد. برای مثال، باندهای CAT III که امکان فرود در دید بسیار کم را فراهم میکنند، نیازمند قویترین چراغها، پایدارترین منابع تغذیه و حرفهایترین زیرساختهای الکتریکال هستند.
از آنجا که کوچکترین نقص در سیستمهای روشنایی میتواند کل عملیات فرودگاه را مختل کند، انتخاب تجهیزات استاندارد و برندهای معتبر در این حوزه اهمیت بسیار بالایی دارد. انتخاب چراغهای باند باکیفیت، تابلو برق مناسب، رگولاتورهای جریان ثابت و ملزومات الکتریکال استاندارد، به معنای پایداری عملیاتی، افزایش ایمنی و جلوگیری از خسارات احتمالی است.
در نهایت، روشنایی استاندارد باند نهتنها یک الزام فنی، بلکه قلب ایمنی فرودگاه و یکی از مهمترین عوامل موفقیت در عملیات هوانوردی است.